Ένα έργο αναφοράς μέσα από το οποίο σκιαγραφείται με όσο το δυνατόν κατανοητό τρόπο η έννοια της μαγείας, έτσι όπως νοείται στη δυτική εσωτερική παράδοση. Με πρωταρχικό μέλημα την όσο το δυνατόν ευρύτερη κατανόηση αναμειγνύονται η αρχαία σοφία με τη ...

Μία μελέτη για τη μαγεία
Μετάφραση: Θεόδωρος Σιαφαρίκας

Ένα έργο αναφοράς μέσα από το οποίο σκιαγραφείται με όσο το δυνατόν κατανοητό τρόπο η έννοια της μαγείας, έτσι όπως νοείται στη δυτική εσωτερική παράδοση.

Με πρωταρχικό μέλημα την όσο το δυνατόν ευρύτερη κατανόηση αναμειγνύονται η αρχαία σοφία με τη μαγική εμπειρία, επιχειρώντας να καταδειχθεί ότι οι αρχές της μαγείας διαπερνούν τα όρια του χρόνου και είναι παρούσες στο εκάστοτε πολιτισμικό γίγνεσθαι.

Το Δέντρο της Ζωής θεωρείται ένα από τα σημαντικά έργα του Ίσραελ Ρεγκάρντιε, αν όχι το σημαντικότερο, και γράφτηκε το 1932, την εποχή δηλαδή που αποχώρησε από τη θέση του γραμματέα του Άλιστερ Κρόουλι. Έχοντας προφανώς στη διάθεσή του όλο το υλικό που κατείχε ο περιβόητος εργοδότης του, συμπεριλαμβανομένων και των διδασκαλιών του Ερμητικού Τάγματος της Χρυσαυγής, επιχείρησε να σκιαγραφήσει, με όσο το δυνατό απλό τρόπο και με γνώμονα την ευρύτερη κατανόηση, την έννοια της μαγείας, όπως νοείται στη δυτική εσωτερική παράδοση, σε συνδυασμό με το πανάρχαιο ιερόγλυφο του Δέντρου της Ζωής. Το εγχείρημα θεωρήθηκε ιδιαιτέρως σοβαρό και έγινε αμέσως αποδεκτό, ωθώντας τη διάσημη στους εσωτερικούς κύκλους Ντιόν Φόρτσιουν να δηλώσει ότι: «…πρόκειται να καθιερωθεί ως ένα από τα κλασικά κείμενα του αποκρυφισμού». Και φαίνεται πως είχε δίκιο, διότι μέχρι τις μέρες μας συνεχίζει να κυκλοφορεί και να μη λείπει από τη βιβλιοθήκη κάθε σοβαρού ερευνητή του δυτικού εσωτερισμού.

Το βιβλίο περιλαμβάνει δεκαεπτά κεφάλαια και χωρίζεται σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος επιχειρεί μια θεωρητική προσέγγιση της μαγικής θεωρίας και καλύπτει θέματα όπως μυστικισμός, μαγεία και γιόγκα, αποσυνδέει την τελετουργική μαγεία από τις φυσικές λατρείες και τον πνευματισμό, παραθέτει την καββαλιστική διδασκαλία του Δέντρου της Ζωής και τις απειράριθμες συσχετίσεις του, ενώ μεταξύ άλλων περιγράφει το αστρικό φως και τις θεϊκές όψεις που παίζουν σημαντικό ρόλο στο μαγικό έργο. Το δεύτερο μέρος σχετίζεται με τις εφαρμογές της μαγικής θεωρίας και με τις τεχνικές εκείνες που βοηθούν στην εσωτερική εξέλιξη του ανθρώπου. Εκεί γίνονται αναφορές στην αστρική προβολή, στο μαγικό τυπικό του Αβραμελίν, στα διάφορα γκριμουάρ και τη σημασία τους, στη χρήση των συμβόλων του πενταγράμμου, του ροδόσταυρου και άλλων, όπως και στις πρακτικές επαφής με τον άγιο φύλακα άγγελο.

Ουσιαστικά, πρόκειται για την επιδέξια μείξη ενός πλήθους πληροφοριών που συσχετίζουν την αρχαία σοφία με τη σύγχρονη μαγική εμπειρία, όπου πρωταρχικός σκοπός του συγγραφέα είναι να δείξει ότι οι αρχές της μαγείας διαπερνούν τα όρια του χρόνου, της θρησκείας, της επιστήμης και του εκάστοτε πολιτισμικού γίγνεσθαι, ότι δηλαδή είναι παρούσες σε οποιαδήποτε παράδοση ή πνευματικό μονοπάτι.

Οκτώβριος 2007 Εκδόσεις Ιάμβλιχος

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗ

...Εκτενής αναφορά γίνεται στους Χαλδαϊκούς Χρησμούς. Πρόκειται για ένα χαμένο μυστηριακό ποίημα του 2^ου μ.Χ. αιώνα, το οποίο περιέχει θεουργικά στοιχεία, και του οποίου ο συγγραφέας είναι άγνωστος, αν και συνήθως αποδίδεται στον Ιουλιανό το Θεουργό (η απόδοση της πατρότητας στο Ζωροάστρη είναι τελείως μυθική). Το ποίημα αυτό έχει χαθεί, αλλά καθώς έχαιρε μεγάλης εκτίμησης από τους μεταγενέστερους νεοπλατωνικούς φιλοσόφους, μπορούμε να βρούμε στα έργα τους πολλά αποσπάσματα. Με βάση αυτά τα αποσπάσματα έγιναν και οι κατά καιρούς απόπειρες ανασύνθεσής του.

Καθώς, όμως, οι διάφοροι εκδότες αριθμούν διαφορετικά τα παραπάνω αποσπάσματα, προτίμησα να παραπέμψω κατ’ ευθείαν στα κείμενα των νεοπλατωνικών φιλοσόφων όπου αυτά παρατίθενται, δίνοντας επίσης και την αρίθμηση της ελληνικής έκδοσής τους. Ίσως φανεί ότι θα ήταν πιο εύκολο να παραπέμψω στην έκδοση του Γουέσκοτ, από όπου αντλεί και ο ίδιος ο Ρεγκάρντιε. Αυτό, όμως δεν μπορούσε να γίνει, γιατί σε πολλά σημεία το κείμενο είναι αισθητά αλλαγμένο και προστίθενται επεξηγηματικές προτάσεις που κανονικά δεν ανήκουν στους Χρησμούς. Στις περιπτώσεις που ο συγγραφέας παραπέμπει σε τέτοια αποσπάσματα, τα αντικατέστησα με τους αυθεντικούς στίχους, τους οποίους μετέφρασα από τα αρχαία ελληνικά.

Ο Ρεγκάρντιε παραθέτει, επίσης, αποσπάσματα από τους Ορφικούς Ύμνους. Η αγγλική μετάφραση που χρησιμοποιεί είναι αυτή του Τόμας Τέιλορ. Καθώς, όμως, ο Τέιλορ τους είχε μεταφράσει έμμετρα, είναι προφανές ότι δεν απέδιδαν ακριβώς το νόημα των πρωτοτύπων. Και καθώς οι υπάρχουσες μεταφράσεις τους στα νέα ελληνικά δεν με ικανοποιούσαν, μετέφρασα και αυτούς από το αρχαίο κείμενο. Την ίδια μέθοδο ακολούθησα και για το Περί Μυστηρίων του Ιάμβλιχου και για τους Ύμνους του Πρόκλου. Οι αγγλικές μεταφράσεις που χρησιμοποιεί ο Ρεγκάρντιε είναι επίσης του Τόμας Τέιλορ, οι οποίες επίσης δεν είναι πολύ συνεπείς στο αρχαίο κείμενο. Δεν χρησιμοποίησα κάποια δημοσιευμένη μετάφραση, και έτσι οι παραπομπές γίνονται στα κεφάλαια και στις παραγράφους του αρχικού έργου, και όχι στον αριθμό της σελίδας κάποιας συγκεκριμένης έκδοσης. Πολλές από τις ελληνικές μεταφράσεις των νεώτερων βιβλίων που αναφέρει ο Ρεγκάρντιε ήταν επίσης προβληματικές, και γι’ αυτό ακολουθώ την ίδια λογική όσον αφορά τις παραπομπές και τη μετάφραση.

Ένα άλλο θέμα είναι η προφορά των εβραϊκών λέξεων. Ο Ρεγκάρντιε ακολουθεί στα βιβλία του μία διαφορετική προφορά από αυτήν που χρησιμοποιείται γενικά από τους άλλους Καββαλιστές. Έτσι, αντί για Κέτερ, Τίφαρετ, Μαλκούτ, προφέρει Κέσερ, Τίφαρας, Μαλκούς. Θεώρησα ότι έπρεπε να χρησιμοποιήσω τη συνήθη προφορά για αποφυγή σύγχυσης. Σχετικό είναι και το θέμα της προφοράς των αρχαίων αιγυπτιακών ονομάτων. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί τη μεταγραφή τους όπως την έχει πάρει από τα βιβλία του Γουόλις Μπατζ. Καθώς η Αιγυπτιολογία έχει προχωρήσει αρκετά από τότε, προτίμησα να μεταγράψω τα ονόματα όπως προφέρονται σήμερα από τους αιγυπτιολόγους. Έτσι, αντί για Ταχούτι, Σεμπ, Τουάτ, αποδίδω Τζεχούτι, Γκεμπ, Ντουάτ.