Στους Ήρωες με Ελληνική Ψυχή που με αυτοθυσία, ανιδιοτέλεια και πατριωτισμό πότισαν με αίμα το σπόρο της Επανάστασης, ώστε να λάβουμε τους καρπούς της, την ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ...

Εκδόσεις "Αγγελάκη"
Από την Ερευνητική Ομάδα “Μέγας Αλέξανδρος”

Στους Ήρωες με Ελληνική Ψυχή που με αυτοθυσία, ανιδιοτέλεια και πατριωτισμό πότισαν με αίμα το σπόρο της Επανάστασης, ώστε να λάβουμε τους καρπούς της, την ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ...

Θερμές ευχαριστίες

στον Αδελφό Αντώνιο Παπαναστασόπουλο 33°

Για την συνεισφορά, του πολύτιμου αρχειακού υλικού,

που συνέβαλλε στην έκδοση του παρόντος έργου

Oι οδύνες και τα αδιέξοδα της Μικρασιατικής καταστροφής ευαισθητοποιούν συνειδητοποιημένους Τέκτονες της Θεσσαλονίκης να ιδρύσουν τη Στοά «ΜΕΓ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ», με σκοπό την ανακούφιση των ξεριζωμένων Ελλήνων που πρόσφυγες πλέον, προσπαθούν να επιβιώσουν διατηρώντας ακμαίο το θάρρος, το κουράγιο, τον πολιτισμό και τις παραδόσεις τους.

Πρώτος στόχος η ΠΑΙΔΕΙΑ. Η πίεση και η ανάγκη μεγάλη, ο χρόνος μικρός. Κατασκευάζεται ένα παράπηγμα από τενεκέδες κηροζίνης στην Τούμπα, χώρο διαμονής των προσφύγων, που λειτουργεί ΣΧΟΛΕΙΟ με διδασκάλους αδελφούς Τέκτονες και τις γυναίκες τους. Μετά από μερικά χρόνια, όταν το Ελληνικό κράτος στάθηκε και πάλι όρθιο, το σχολείο παραδόθηκε στη δικαιοδοσία και μέριμνά του.

Σήμερα στην ανατολική Θεσσαλονίκη, λειτουργεί ένα πολυτελές πετρόκτιστο Δημοτικό σχολείο με μία επιγραφή στην προμετωπίδα του «ΤΟ ΤΕΝΕΚΕΔΕΝΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟ» δείγμα σεβασμού, αγάπης και αναγνώρισης της προσφοράς εκείνων των λίγων αδελφών μας από τους κατοίκους της περιοχής. Στη συνέχεια, η δημιουργία του ορφανοτροφείου θηλέων «ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ» έρχεται να συμπληρώσει και να δώσει λύση στις ανάγκες της εποχής για τα ορφανά κορίτσια.

Η εκδήλωση για τη συμμετοχή των ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΕΚΤΟΝΩΝ στην απελευθέρωση της Μακεδονίας έχει ένα και μόνο σκοπό. Σε αυτή την απρόσμενα δύσκολη εποχή που διανύει η πατρίδα μας, να κρατήσει ζωντανή τη μνήμη και τη θυσία των αφανών αλλά επιφανών Ελλήνων τεκτόνων, που το αίμα τους αποφάσισε η ιστορία να το χρησιμοποιήσει για μελάνι προκειμένου να γράψει τις χρυσές σελίδες της.

Μιας μνήμης που θα είναι οδηγός και φάρος των επερχομένων γενεών που έχουν την ευκαιρία να απολαμβάνουν ελεύθερα τη ζωή, να λατρεύουν τον θεό, να ευημερούν, να προάγουν αξίες.

Εμείς οι τέκτονες μέλη της Τεκτονικής Στοάς «Μεγ. Αλέξανδρος» δίνουμε σιωπηλό όρκο να κρατήσουμε τη μνήμη και το φως πάντα ενεργά, γιατί όπως είπε και ο Θουκυδίδης:

«Οι καιροί ού μενετοί»

Οι αδελφοί της Τεκτονικής Στοάς

«Μέγας Αλέξανδρος»

Οκτώβριος 2012

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ. 100 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ 1912-2012. · Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΣΤΟΑΣ ΤΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ & Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΤΕΚΤΟΝΙΣΜΟΣ. · ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΙΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 1912-13. · ΕΛΛΗΝΟΒΟΥΛΓΑΡΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 1913. · Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΕΚΤΟΝΩΝ ΣΤΟΥΣ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ ΤΟΥ 1912-13. · ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ Σ:. ΣΤ:. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ. · ΗΡΩΕΣ ΤΕΚΤΟΝΕΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΙ: ΠΑΥΛΟΣ MIX. ΜΕΛΑΣ 1870-1904. ΓΕΩΡΓΙΟΣ (ΒΑΡΔΑΣ) ΤΣΟΝΤΟΣ. ΚΑΜΠΑΝΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ. ΒΟΤΣΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ. ΔΟΥΡΟΥΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ. · ΗΡΩΕΣ ΤΕΚΤΟΝΕΣ ΚΛΗΡΙΚΟΙ: ΙΩΑΚΕΙΜ Ο Γ’ Ο ΜΕΓΑΛΟΠΡΕΠΗΣ 1834-1912 Ο ΕΘΝΟΜΑΡΤΥΡ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΚΟΡΥΤΣΑΣ ΚΑΙ ΠΡΕΜΕΤΗΣ ΦΩΤΙΟΣ ΚΑΛΠΙΔΗΣ 1862- 1906. ΑΙΜΙΛΙΑΝΟΣ ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ Ο ΕΘΝΟΜΑΡΤΥΡΑΣ ΜΑΚΕΔΟΝΟΜΑΧΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΓΡΕΒΕΝΩΝ -ΜΟΥΣΗΣ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟΝ ΣΤΟΝ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΓΡΕΒΕΝΩΝ ΑΙΜΙΛΙΑΝΟ. ΑΓΙΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ. ΓΕΡΜΑΝΟΣ ΚΑΡΑΒΑΓΓΕΛΗΣ 1866-1935. · ΗΡΩΕΣ ΤΕΚΤΟΝΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ: Ο ΑΟΙΔΙΜΟΣ ΣΕΒΑΣΜΙΟΣ ΤΕΚΤΟΝΑΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ ΣΩΖΟΣ. ΙΩΝ (ΙΩΑΝΝΗΣ) ΔΡΑΓΟΥΜΗΣ 1878-1920. ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ. · ΗΡΩΕΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΕΣ: ΛΟΡΕΝΤΖΟΣ ΜΑΒΙΛΗΣ. ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΜΑΤΣΟΥΚΑΣ. · Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΚΡΗΤΩΝ ΣΤΟΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΑΓΩΝΑ. · ΕΠΙΜΥΘΙΟ. · ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: ΤΕΚΤΟΝΕΣ ΜΕΛΗ ΣΤΟΩΝ ΣΤΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΑΓΩΝΑ 1908 -1913 - ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΞ/ΚΩΝ ΤΟΥ Ε.Σ. ΚΑΤΑ ΣΤΟΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Έχει λεχθεί στο παρελθόν ότι λαοί που χάνουν την ιστορική τους μνήμη είναι καταδικασμένοι να αφανισθούν. Η προσπάθεια μέσω αυτού του λευκώματος που έχετε στα χέρια σας, θεωρώ επικεντρώνεται στην αποτροπή ενός τέτοιου γεγονότος για την πατρίδα μας. Έγκειται και επικεντρώνεται στο να διατηρήσουμε ζωντανή την Ιστορία της και κατ' επέκταση να διατηρήσουμε την ίδια ζωντανή ως χώρα και ως έθνος.

Οι σύγχρονοι Τέκτονες με τη σημερινή εκδήλωση, μέρος της οποίας είναι και αυτό το λεύκωμα, εκφράζουν αφ' ενός την φιλοπατρία τους και αφ' ετέρου τιμούν την υπέρτερη φιλοπατρία των προγόνων τους. Τιμούν την φιλοπατρία εκείνη η οποία πηγάζει από υψηλά ιδεώδη. Ιδεώδη τα οποία αφήνουν πίσω μίζερες σκέψεις και αντιζηλίες και στοχεύουν μόνο στην πρόοδο της Πατρίδος, ιδιαίτερα μάλιστα στους σημερινούς χαλεπούς καιρούς.

Με τα ιδανικά αυτά τα οποία δεν ήταν άλλα από το τρίπτυχο Πατρίς, Θρησκεία, Οικογένεια, λειτούργησαν οι Τέκτονες εκείνης της εποχής, της εξίσου δύσκολης, αρκεί να αναλογισθεί κανείς μόνο τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, από τον οποίο η Ελλάδα είχε βγει ηττημένη.

Και σ' αυτό τον αγώνα της πατρίδας μας, οι αφανείς ήρωες είναι βέβαια πολλοί περισσότεροι από τους επώνυμους, αλλά ας μην λησμονούμε πρώτον το ρητό «ανδρών επιφανών πάσα γη τάφος» και δεύτερον ότι χωρίς τη δράση και τη θυσία των αφανών ηρώων ίσως η έκβαση του Μακεδονικού αγώνα και η προσπάθεια απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης και της Μακεδονίας γενικότερα να είχε άλλο τέλος.

Από τα ιδανικά αυτά του τρίπτυχου Πατρίς, Θρησκεία, Οικογένεια, κάθε αγωνιστής από το μετερίζι του είχε να επιλέξει σε ποιο από τα τρία θα έδινε προτεραιότητα. Ήταν απλοί άνθρωποι που άφησαν τις οικογένειές τους, ήταν ιερωμένοι που άφησαν τη υπηρεσία προς τον Θεό σε δεύτερη μοίρα και προέταξαν την υπηρεσία προς την πατρίδα είτε παίρνοντας τα όπλα στα χέρια είτε εφαρμόζοντας συμπεριφορές που η Θρησκεία σε άλλη περίπτωση δεν θα επέτρεπε. Ήταν στρατιωτικοί. Ήταν πολιτικοί. Ήταν εκπρόσωποι του πνεύματος, ποιητές και γενικότερα λογοτέχνες.

Όλοι με την πατριωτική στάση τους έδωσαν προτεραιότητα στην Πατρίδα, καθένας από τη θέση του. Θα κάνω μόνο μία ιδιαίτερη μνεία στον ήρωα Σ/χη Αντώνιο Καμπάνη από την Άνδρο, οποίος μέσα στη λαύρα της μάχης σκοτώθηκε αφήνοντας τους κατώτερους αξ/κούς του καλυμμένους. Είχε ανέβει ο ίδιος σ' ένα ύψωμα να κατοπτεύσει τις εχθρικές θέσεις αφού πρώτα τους είπε : «Εγώ είμαι 55 χρονών, τά ‘φαγα τα ψωμιά μου. Εσείς είστε νέοι». Αυτός ο ήρωας με τη θυσία του, προσέφερε και στην πατρίδα αλλά και στην οικογένεια με την ευρεία έννοια, αφήνοντας τους νεώτερους να ζήσουν και να δημιουργήσουν τις δικές τους οικογένειες.

Η συνδρομή στον αγώνα ήταν πανελλήνια από όλους τους ανά τον κόσμο Έλληνες. Από Κύπρο και Κρήτη μέχρι Αμερική. Ήταν συνδρομή υλική χάρις στους εράνους που διοργανώθηκαν από τους Έλληνες της διασποράς αλλά και προσφορά ζωής καθώς πολλοί ήρθαν και πολέμησαν σαν εθελοντές.

Ο ηρωισμός αυτών των ανθρώπων ας αποτελέσει λαμπρό παράδειγμα προς μίμηση για όλους εμάς. Για να δικαιώνεται εις το διηνεκές η θυσία τους. Η μνήμη τους ας είναι οδηγός μας για να συμβάλλουμε στην ευημερία της πατρίδας μας.

Κωνσταντίνος Λ. Αντοσίδης

Σεβ.·. της Σ.·. Στ.·. Μέγας Αλέξανδρος, υπ' αρ. 62, Αν.·. Θεσσαλονίκης.

Σάς παραθέτουμε κάποια αποσπάσματα από το λεύκωμα.

«ΤΩ ΑΓΝΩΣΤΩ ΤΕΚΤΩΝΙ ΚΑΙ ΠΑΣΙ ΤΟΙΣ ΥΠΕΡ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΚΑΙ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΟΣ ΕΝ ΤΗ ΧΩΡΑ ΤΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΑΓΩΝΙΣΑΜΕΝΟΙΣ ΤΗΝΔΕ ΤΗΝ ΣΤΗΛΗΝ»

Τα χρυσά αυτά λόγια είναι γραμμένα στην μαρμάρινη στήλη που βρίσκεται στον περίβολο του Τεκτονικού Μεγάρου της Θεσσαλονίκης, αφιερωμένα σε όσους αγωνίστηκαν για την ελευθερία της Μακεδονίας μας. Θα προσπαθήσω να περιγράφω τον Μακεδονικό Αγώνα, μία εποποιία όπου πρωταγωνιστικό ρόλο διαδραμάτισαν τέκτονες αδελφοί μας. Πολλών το αίμα έβαψε το χώμα της. Άγνωστη η τεκτονική ιδιότητα πολλών Μακεδονομάχων, ονόματα των οποίων θα ακούσετε. Για οποιονδήποτε θέσει θέμα αμφισβήτησης, στην διάθεσή του τα στοιχεία. Τα ονόματά τους, γράφτηκαν με χρυσά γράμματα στις αιώνιες σελίδες της Ιστορίας της Ελλάδος και κοσμούν δρόμους πόλεων, ενώ αγάλματά τους στήθηκαν σε όλη τη χώρα.

1453 Η Βασιλεύουσα έπεσε. « ΕΑΛΩ Η ΠΟΛΙΣ». Σιγά - σιγά όλη η ΕΛΛΑΔΑ σκλαβώθηκε κάτω από τον Οθωμανικό Ζυγό. Μαζί και όλη η Βαλκανική. Τέλη του 18^ου αιώνα, παρουσιάστηκε ο βάρδος της ελευθερίας των Βαλκανικών Λαών. Ο Ρήγας ο Φεραίος, που διαποτισμένος από τις ιδέες του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού και το σύνθημα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ - ΙΣΟΤΗΣ - ΑΔΕΛΦΟΤΗΣ, τρίπτυχου του τεκτονισμού, προσπάθησε να ξεσηκώσει τους Λαούς του Αίμου ενάντια στην δουλεία. Τέκτονας και Καρμπονάρος ο Ρήγας. Τελικά το 1778 αυτόν και τους συντρόφους του η Ιερά Συμμαχία του Μέτερνιχ, οι δήθεν πολιτισμένοι Αυστριακοί και Χριστιανοί, τους παρέδωσαν στους Οθωμανούς. Στις 24 Ιουνίου του 1778 τα στραγγαλισμένα κορμιά τους τα έριξαν στον Δούναβη. Μαζί του και οι Μακεδόνες τέκτονες αδελφοί μας, οι Καστοριανοί, Εμμανουήλ Γιάννης και Παναγιώτης.

Ο σπόρος όμως που ο Ρήγας έριξε, βλάστησε ανάμεσα στους σκλαβωμένους. Το 1809 στο Παρίσι ο Θεσσαλονικιός Τέκτονας Γρηγόριος Ζαλίκης (1785-1825) ίδρυσε την Τεκτονική Οργάνωση, «Ελληνόγλωσσο Ξενοδοχείον». Από εκεί ο αδελφός Τσακάλωφ πήρε την σκυτάλη για να ιδρύσει το 1814 την Φιλική Εταιρία στην Οδησσό. Τέκτονες ως επί το πλείστον τα μέλη της, ανάμεσα και Μακεδόνες, όπως ο Γ. Παΐδης, Ιωάννης και Αθανάσιος Σκανδαλίδης, Γεώργιος Λασσάνης, Εμ. Παπάς, Αντ. Κομιτζόπουλος, Αναστ. Πολυζωίδης κ.α...

ΓΕΡΜΑΝΟΣ ΚΑΡΑΒΑΓΓΕΛΗΣ (1866-1935) Ο Αντάρτης παπάς

Γεννήθηκε 16 Ιουνίου 1866 στη Στύψη της Λέσβου. Κατά κόσμο Στυλιανός Καραβαγγέλης. Μεγάλωσε όμως στο Αδραμύτιο Μ. Ασίας απέναντι της Λέσβου όπου ο πατέρας του Χρυσόστομος ήταν έμπορος. Εδώ τον γνώρισε ο Μητροπολίτης Εφέσου Αγαθάγγελος, ο οποίος βλέποντας την προσωπικότητα του νεαρού, πρότεινε στον πατέρα του την εγγραφή του στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης όπου και τον Σεπτέμβριο του 1882 μπήκε. Σπούδασε 6 χρόνια και εξελίχθηκε σε άριστο μαθητή που προκάλεσε το ενδιαφέρον των καθηγητών του.

Εδώ συνδέθηκε στενά με τους συμμαθητές του Εθνομάρτυρα Φώτιο Καλπίδη Κορυτσάς και Χρυσόστομο Καλαφάτη Δράμας και έπειτα Σμύρνης, με τους οποίους έκτοτε συνεργάσθηκε στενά στο Πατριαρχείο άλλα και στους Εθνικούς αγώνες στην Μακεδονία.

Το 1888 αριστούχος τελείωσε τη Χάλκη και χειροτονήθηκε διάκονος. Αμέσως με έξοδα του μεγάλου ευεργέτου Παύλου Στεφάνοβικ - Σκυλίτση θείου της συζύγου του τέκτονα Ελ. Βενιζέλου, στάλθηκε γι' ανωτέρας σπουδές στη Φιλοσοφική στο Πανεπιστήμιο Λειψίας και κατόπιν στη Βόννη για Θεολογία. Το 1891 αναδείχθηκε διδάκτωρ Φιλοσοφίας Πανεπιστημίου Λειψίας. Επέστρεψε στην Κων/πολην και διετέλεσε καθηγητής Χάλκης έως το 1897.

Δίδαξε εγκυκλοπαίδεια Θεολογίας και Εκκλησιαστική Ρητορική. Το 1894 χειροτονήθηκε σε Αρχιμανδρίτη. Το πνευματικό του έργο μεγάλο με δημοσιεύσεις στην «Εκκλησιαστική Αλήθεια». Έμεινε δε γνωστός για την επιστημονική απάντησή του στην Παπική εγκύκλιο του Πάπα Λέοντος ΙΓ' της Ρώμης.

Μεταξύ των μαθητών του ήταν οι αργότερα επιφανείς καθηγητές, Ακαδημαϊκοί και Μητροπολίτες όπως ο Ακαδημαϊκός Χρ. Ανδρούτσος, ο Μητροπολίτης Θεσ/νίκης, Γεννάδιος Αλεξιάδης, ο Εθνομάρτυρας Μητροπολίτης Γρεβενών Αιμιλιανός, ο Ιωακείμ Λεπτίδη Καστοριάς (Τέκτονας, μέλος της τεκτονικής Στοάς "ΙΩΝΙΑ" και 18^ο)

Στις 20 Φεβρουαρίου 1896 εκλέχθηκε επίσκοπος Χαριουπόλεως, αρχιερατικός προϊστάμενος κοινότητος Πέραν. Στα απομνημονεύματά του αναφέρει την εθνική του συνεργασία με τον τότε Μέγα Πρωτοσύγκελο Πατριαρχείου Χρυσόστομο Καλαφάτη.

Το 1900 ο Πατριάρχης Κων/νος ο Ε’ τέκτονας τον προτείνει για Μητροπολίτη Καστοριάς. Αρχικά δεν θέλησε να δεχθεί τη θέση διότι δεν ήθελε να αφήσει το έργον του ημιτελές, αγώνας εναντίον του προσηλυτισμού νεαρών Ελληνοπαίδων από ξένες εκκλησίες. Τελικά όμως δέχθηκε κατόπιν πιέσεως τον πρέσβη μας τέκτονα Νικ. Μαυροκορδάτο άλλα και τον φίλο του και συναγωνιστή Χρυσόστομο Καλαφάτη. Έπρεπε άμεσα να πάει στην Μακεδονία ν' αρχίσει Εθνικό έργο υπέρ των καταπιεζομένων Ελλήνων ορθοδόξων από τον Βουλγαρικό επεκτατισμό.

Και η Καστοριά ήταν κέντρο Βουλγάρων και όλη η περιοχή της. Και ο Γερμανός δέχθηκε. Έτσι φθάνει στην Καστοριά, άνοιξη του 1901. Οι πιστοί τον δέχθηκαν με μεγάλες χαρές. Έτσι σε ηλικία μόλις 35 ετών βρέθηκε σε μια πραγματική κόλαση Βουλγαρικών βιαιοτήτων χωρία καμιά βοήθεια. Η κυβέρνηση των Αθηνών έδειχνε αδιαφορία. Και ο Γερμανός αναγκάσθηκε να γίνει αντάρτης. Άμεσα εκτός του πνευματικού και κοινωνικού έργου του, άρχισε ένοπλο αγώνα. Συνεργάτης του αρχικά οι τέκτονες I. Δραγούμης και Π. Μελάς. Εξόπλισε αντάρτικες ομάδες με οπλαρχηγούς της περιοχής και πρώτο τον Κων/νο Κώτα. Είναι πλέον ο πρώτος «εμψυχωτής και σταυροφόρος της Μακεδονίας». Τα βράδυα μεταβαλλόταν σε αντάρτη και φορώντας πάνω από το ιερατικό του ένδυμα Εγγλέζικη καμπαρντίνα και οπλοφορώντας, έκανε νυχτερινές περιοδείες στα χωριά, οργανώνοντας τον Αγώνα. Πήρε μάλιστα και το αντάρτικο ψευδώνυμο «Κώστας Γεωργίου» με το οποίο αλληλογραφούσε και συνεννοείτο με τους οπλαρχηγούς του. Μεταξύ αυτών και ο τέκτονας Φιλόλαος Πηχεών αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού, καπετάν Φιλώτας της τεκτονικής στοάς "ΦΙΛΙΠΠΟΣ" και "Π. ΜΕΛΑΣ" εν Ανατολή Καστοριάς. Έγινε έτσι ο Καραβαγγέλης ο φόβος και ο τρόμος των Βούλγαρων, τους οποίους πλήρως εκτόπισε από την περιοχή του.

Η δράση του τεραστία και μοναδική που μετά το 1904 γίνεται πλέον έντονη με την άφιξη του τέκτονα Π. Μελά και μετά με του τέκτονα Γ. Τσόντου καπετάν Βάρδα. Τον Οκτώβριο του 1904 χάνει τον Π. Μελά κύριο συνεργάτη του, το ακέφαλο σώμα του οποίου θάβει κοντά στο Μητροπολιτικό Ναό Καστοριάς με πραγματικά επεισοδιακό τρόπο. Στο πόδι του Παύλου φέρνει εκδικητή τον Καπετάν Βάρδα (τέκτονα Γ. Τσόντο) ο οποίος θερίζει κυριολεκτικά τους Βούλγαρους κομιτατζήδες κατόπιν όπως λένε εντολών του Δεσπότη Γερμανού. Η συνεργασία του πλήρης, με τον Χρυσόστομο Δράμας και Φώτιο Κορυτσάς. Το 1906 χάνει τον Φώτιο. Τ' όνομα πλέον του Καραβαγγέλη γίνετε γνωστό σ' όλη την Ελλάδα. Προκαλεί αντιδράσεις της ξένης διπλωματίας, Τούρκων, Βούλγαρων, Αυστριακών, Άγγλων και το Πατριαρχείο αναγκάζεται να τον πάρει από την Καστοριά για να σταματήσει ο θόρυβος.

Έρχεται συνοδικός στην Κων/πολη σύμβουλος του Πατριάρχου Ιωακείμ. 1908 Μητροπολίτης Αμάσειας Πόντου. Εδώ νέοι αγώνες μαρτυρικοί για την ανεξαρτησία Πόντου έως το 1921. Καταδικασμένος σε θάνατο από τις Τουρκικές αρχές, έρχεται στην Ελλάδα. 1922-23 Μητροπολίτης Ιωαννίνων. 1924-1935 Μητροπολίτης στην Αυστρία, Ουγγαρία και Ιταλία. Έξαρχος Κεντρώας Ευρώπης. Δύο φορές από το 1912-1920 τοποτηρητής Πατριαρχικού θρόνου. Κύριος υποψήφιος για Πατριάρχης, αναγκάσθηκε για εθνικούς λόγους ν' αποσυρθεί υπέρ άλλων. Το 1935 πεθαίνει στην Βιέννη. Το 1959 τα οστά του με τιμητικές εορτές μετεκομίσθησαν μέσω Θεσ/νικης 12-6-1959 και με τιμητική πομπή ήλθαν στην Καστοριά 14-6-1959 και τέθηκαν στον εκεί ανδριάντα του.